A la vuelta de la piscina Jana y tú pasáis por un kiosco de prensa.
Jana vokas: "Vidu, tie oni povas aĉeti poŝtkartojn!"
Traduku !
Jana dice: "¡Mira, allí se pueden comprar postales!"
"Mi deziras aĉeti kvar aŭ kvin."
Me gusta (ría) comprar cuatro o cinco.
Mientras estáis mirando las postales, el vendedor se acerca y pregunta: "¿Qué quieren Vds.?"
Jana no entiende nada. ¿La puedes ayudar?
"Kion vi volas!" o con más cortesía "Kion vi deziras?"
Jana diras: "Mi deziras aĉeti tri bildkartojn kun la katedralo kaj du kun la museo."
El vendedor no ha entendido nada. ¡Haz de intérprete!
"Ella quiere comprar tres de la catedral y dos del museo."
El vendedor las envuelve y dice: "Esto cuesta 2 euros 50."
Ĉi tio kostas 2 Eurojn 50.
Jana pagas.
Ŝi diras: "Mi volas sendi unu poŝtkarton al mia frato en Prago."
Ella dice: "Quiero mandar una postal a mi hermano en Praga."
"Kaj unu al mia patro kaj patrino en Pilsen."
¿Puedes traducir esto?
¡Muy bien! "Y una a mi padre y madre en Pilsen."
Profundicemos un minuto en esto.
patr |
o |
patr |
in |
o |
frat |
o |
frat |
in |
o |
amik |
o |
amik |
in |
o |
à Morfología:
La marca del femenino es el sufijo "–in".
Entonces ¿qué significa "ino"?
Correcto: "ino" significa "hembra". (mujer, ser femenino)
¿Y cómo traducirías "ina"?
"ina" significa "femenino, a ".
Ŝi estas tre ina.
Ella es muy femenina.
Estáis llegando al albergue y encontráis mucha gente delante de la entrada del comedor.
En una pizarra está escrita la palabra: à TAGMANĜOß
¡Seguro que sabes lo que es!
Correcto es la palabra para "comida".
¿Y "vespermanĝo"?
Muy bien, es "cena".
¿Y desayuno?
Si mateno es la mañana y manĝo la comida, matenmanĝo es el desayuno.
En la tabla ves dos columnas vegetaranoj y ne-vegetaranoj.
vegetarianos y no-vegetarianos
Con este ejemplo podemos ver qué rico se hace el esperanto al poder juntar palabras. Otro:
bela - bello - nebela -"no bello" - malbela - feo - nemalbela - no feo
Jana diras: "Mi iras al la vegetaranejo. Kaj vi?"
Jana dice: "Yo voy a la sala de vegetarianos. ¿Y tú?"
Tú quieres comer con ella, díselo.
"Mi volas manĝi con vi."
Jana legas: "Por la vegetaranoj hodiaŭ estas terpomoj kun spinaco kaj saŭco."
¿Qué hay para comer hoy?
Patatas con espinacas y salsa.
¡El plato está magnifico!
Coméntalo a Jana.
"Ĉi tiu estas vere bongusta!"
Jana kapjesas: "Jes, la manĝaĵo ankaŭ hieraŭ estis tre bona!"
Vocabulario: kapjesas viene de kapo – cabeza y jesi – afirmar
Adivina lo que ha dicho.
Sí, ayer también estuvo buena la comida.
Vamos a fijarnos un minuto en la palabra "manĝaĵo".
manĝ – aĵ – o el "–aĵ" es un sufijo que expresa una cosa concreta.
Ejemplos:
nova |
à novaĵo |
nuevo |
à novedad |
glacio |
à glaciaĵo |
hielo |
à helado |
Te acuerdas de cómo se decían las palabras "desayuno", "comida", "cena"?
matenmanĝo – tagmanĝo – vespermanĝo
Puedes explicar por qué se traduce "tagmanĝo" con "comida" y Jana
utiliza la palabra "manĝaĵo"?
Eso es: manĝaĵo se refiere a una comida concreta, tagmanĝo describe el género
de un tipo de comida.
Un ejemplo:
La matenmanĝo estas je la deka horo. Tipa germana matenmanĝajo estas bulkoj kun butero kaj marmelado. |
¡Ahora pruébalo tú! - Traduku:
estaĵo |
bongustaĵo |
belaĵo |
malnovaĵo |
sendaĵo |
ser |
algo rico |
algo bello |
algo antiguo |
algo para mandar |
¿Puedes traducir esto?
Post la tagmanĝo estas dancokurso en la gimnastikejo.
Jana, Ferenc kaj vi decidas kune iri tien.
Después de la comida hay un curso de baile en la sala de ejercicios.
Jana, Ferenc y tú decidís ir allí juntos.
Ferenc demandas al Jana: "Ĉu vi jam partoprenis dancokurson?"
Jana respondas: "Jes, antaŭ tri jaroj. Sed mi certe ĉion jam forgesis."
Ferenc pregunta a Jana: "¿Has participado ya en un curso de baile?"
Jana contesta: "Sí, hace tres años. Pero seguramente ya lo he olvidado todo."
Comenta a Jana que tú hiciste un curso de baile hace cinco años.
"Antaŭ kvin jaroj mi jam partoprenis dancokurson."
Jana demandas: "Kaj ĉu vi ankoraŭ scias ion?"
¿Qué pregunta?
Jana pregunta: "¿Y recuerdas algo todavía?"
Contesta que eso esperas.
"Mi esperas tion."
Ferenc diras: "Ankaŭ mi jam partoprenis kurson, antaŭ nur unu jaro.
Sed nenion plu mi scias nun."
Ferenc dice: Yo ya participé en un curso hace solo un año. Pero ahora no recuerdo nada de nada.
¿Qué te llama la atención si comparas las palabras siguientes?
kio |
tio |
ĉio |
io |
nenio |
qué |
eso |
todo |
algo |
nada |
Todos contienen el "–io".
La lista completa de los "tabelvortoj" (kio, tio, ĉio …) la encontrarás al final de este libro.
Pero volvamos al cursillo.
Ferenc kaj Jana dancas kune.
"Ho!" diras Ferenc. "Vi tre bone dancas!"
"Dankon!" respondas Jana. "Sed ankaŭ vi estas bona dancisto!"
¿Puedes traducir este pequeño diálogo?
Ferenc y Jana bailan juntos.
"¡Ho!" dice Ferenc. "¡Tú bailas muy bien!"
"¡Gracias!" dice Jana. "¡Pero tú también eres un buen bailarín!"
Y otra vez podemos contemplar algo interesante: el sufijo "–isto".
à Morfología:
El sufijo "–ist-" indica que una persona tiene una cosa como profesión o pasatiempo.
Ejemplos:
esperanto |
esperantisto |
piano |
pianisto |
instrui |
instruisto |
kuiri |
kuiristo |
¡Traduku bonvolu!
muzikisto |
sportisto |
kantisto |
bakisto |
oraĵisto |
músico |
deportista |
cantante |
panadero |
orfebre |
Es muy parecido al "-ero" en español, pero sin excepciones.
¿Cómo traducirías "futbalistino"?
Eso es: "una mujer que juega a fútbol".
¡Volvamos a la pista!
Ferenc ridas. "Dankon pro la komplimento. Post la kurso antaŭ unu jaro mi fakte ne
plu dancas.""Domaĝe!" diras Jana. "Mi tre ŝatas danci. Sed mi ne konas knabon
en Pilsen, kiu ankaŭ ŝatas danci."
"Ĉu vere? Eble la knaboj nur atendas, ke la inoj demandu!"
Antes de traducir algunas palabras:
fakte – de hecho, domaĝe – lástima, knabo – chico
Ferenc ríe. "Gracias por la cortesía. Después del curso de hace un año de hecho ya no
había vuelto a bailar." - "Lástima" dice Jana. "Me gusta mucho bailar. Pero no conozco ni
un chico en Pilsen a quien le guste también."
"¿Verdad? A lo mejor los chicos sólo esperan a que las chicas pregunten."
Pregunta ahora a Ferenc si él también es un chico así, como si fueras Jana.
"Ĉu ankaŭ vi estas tia knabo?"
"Bedaŭrinde jes." Li respondas.
"Lamentablemente sí." Contesta él.
Y otrovez hemos llegado al final de la lección! Muy bien, pues todos los
que han llegado ya pueden ir a un congreso!
Frases Nuevas⇝« 9 «
Mi deziras naĝi. Mi ŝatas naĝi.
Li demandas, kion ni deziras.
Mi volas sendi poŝtkarton al mia frato.
La manĝaĵo hieraŭ estis bona.
La matenmanĝo estas je la deka horo.
Ĉu vi jam paroprenis dancokurson?
Ĉu vi ankoraŭ ion scias?
Mi jam ĉion forgesis. Mi nenion plu scias nun.
Vi estas bona dancistino. – Vi dancas tre bone.
Domaĝe!
Bedaurinde!
Gramática⇝« 9 «
1) Hemos conocido tres sufijos nuevos y la negación como afijo.
-in- femenino
frato |
hermano |
fratino |
hermana |
-aĵ- cosa especifica
manĝi |
comer |
manĝaĵo |
comida, plato |
-ist- profesión, hobby
danci |
bailar |
dancisto |
bailador |
"ne-" también puede servir como afijo:
vegetarano |
nevegetarano. |
2) Todas las palabras kio, tio, ĉio, io, nenio, - y otros más - encuentras al final de este libro.
3) Para expresar un momento concreto se utiliza la palabra "je".
Ejemplos:
Je la kioma horo ….? |
¿A qué hora …? |
Ni vespermanĝis je la sesa horo. |
Cenamos a las seis. |
Je la fino ni aplaudis. |
Nosotros aplaudimos al final. |
Palabras nuevas ⇝« 9 «
aĉeti |
comprar |
knabo |
chico |
aŭ |
o |
komplimento |
cortesía |
bedaurinde |
lamentablemente |
kurso |
curso |
bildo |
imagen |
marmelado |
mermelada |
butero |
mantequilla |
mateno |
mañana |
ĉio |
todo (cosas) |
nenio |
nada (cosa) |
danci |
bailar |
ne plu |
no más |
decidi |
decidir |
partopreni |
participar |
deziri |
desear |
patro |
padre |
domaĝe |
lástima |
post |
después |
eble |
posiblemente |
poŝtkarto |
postal |
fakte |
de hecho |
saŭco |
salsa |
forgesi |
olvidar |
sendi |
mandar |
frato |
hermano |
spinaco |
espinacas |
germana |
alemana |
tago |
día |
hireau |
ayer |
tia |
este, a (adj.) |
hodiaŭ |
hoy |
tipa |
típico, a |
ina |
femenina |
terpomo |
patatas |
io |
algo (cosa) |
vegetarano |
vegetariano |
jaro |
año |
|
|
je |
tiempo: a las… |
|
|
juro |
derecho |
|
|
Y ahora pasamos a la
LECIONO 10.