LECIONO 9 (9 = naŭ)

A la vuelta de la piscina Jana y tú pasáis por un kiosco de prensa.

Jana vokas: "Vidu, tie oni povas aĉeti poŝtkartojn!"

Traduku !


 

Jana dice: "¡Mira, allí se pueden comprar postales!"

"Mi deziras aĉeti kvar aŭ kvin."


 

Me gusta (ría) comprar cuatro o cinco.

Mientras estáis mirando las postales, el vendedor se acerca y pregunta: "¿Qué quieren Vds.?"

Jana no entiende nada. ¿La puedes ayudar?


 

"Kion vi volas!" o con más cortesía "Kion vi deziras?"

Jana diras: "Mi deziras aĉeti tri bildkartojn kun la katedralo kaj du kun la museo."

El vendedor no ha entendido nada. ¡Haz de intérprete!


 

"Ella quiere comprar tres de la catedral y dos del museo."

 

El vendedor las envuelve y dice: "Esto cuesta 2 euros 50."


 

Ĉi tio kostas 2 Eurojn 50.

Jana pagas.

Ŝi diras: "Mi volas sendi unu poŝtkarton al mia frato en Prago."


 

Ella dice: "Quiero mandar una postal a mi hermano en Praga."

"Kaj unu al mia patro kaj patrino en Pilsen."

¿Puedes traducir esto?


 

¡Muy bien! "Y una a mi padre y madre en Pilsen."

Profundicemos un minuto en esto.

patr

o

patr

in

o

frat

o

frat

in

o

amik

o

amik

in

o

 

à Morfología:

 La marca del femenino es el sufijo "–in".

 

 

Entonces ¿qué significa "ino"?


 

Correcto: "ino" significa "hembra". (mujer, ser femenino)

¿Y cómo traducirías "ina"?


 

"ina" significa "femenino, a ".

Ŝi estas tre ina.


 

Ella es muy femenina.

 

Estáis llegando al albergue y encontráis mucha gente delante de la entrada del comedor.

En una pizarra está escrita la palabra: à TAGMANĜOß

¡Seguro que sabes lo que es!


 

Correcto es la palabra para "comida".

¿Y "vespermanĝo"?


 

Muy bien, es "cena".

¿Y desayuno?


 

Si mateno es la mañana y manĝo la comida, matenmanĝo es el desayuno.

En la tabla ves dos columnas vegetaranoj y ne-vegetaranoj.


 

vegetarianos y no-vegetarianos

Con este ejemplo podemos ver qué rico se hace el esperanto al poder juntar palabras. Otro:

bela - bello  - nebela -"no bello" - malbela - feo - nemalbela - no feo

Jana diras: "Mi iras al la vegetaranejo. Kaj vi?"


 

Jana dice: "Yo voy a la sala de vegetarianos. ¿Y tú?"

Tú quieres comer con ella, díselo.


 

"Mi volas manĝi con vi."

Jana legas: "Por la vegetaranoj hodiaŭ estas terpomoj kun spinaco kaj saŭco."

¿Qué hay para comer hoy?


 

Patatas con espinacas y salsa.

 

¡El plato está magnifico!

Coméntalo a Jana.


 

"Ĉi tiu estas vere bongusta!"

Jana kapjesas: "Jes, la manĝaĵo ankaŭ hieraŭ estis tre bona!"

Vocabulario: kapjesas viene de kapo – cabeza y jesi – afirmar

Adivina lo que ha dicho.


 

Sí, ayer también estuvo buena la comida.

Vamos a fijarnos un minuto en la palabra "manĝaĵo".

manĝ – aĵ – o el "–" es un sufijo que expresa una cosa concreta.

 

Ejemplos:

nova

à novo

nuevo

à  novedad

glacio

à glacio

hielo

à  helado

 

Te acuerdas de cómo se decían las palabras "desayuno", "comida", "cena"?


 

matenmanĝo – tagmanĝo – vespermanĝo

Puedes explicar por qué se traduce "tagmanĝo" con "comida" y Jana

utiliza la palabra "manĝaĵo"?


 

Eso es: manĝaĵo se refiere a una comida concreta, tagmanĝo describe el género

de un tipo de comida.

Un ejemplo:

La matenmanĝo estas je la deka horo.

Tipa germana matenmanĝajo estas bulkoj kun butero kaj marmelado.

 

¡Ahora pruébalo tú! - Traduku:

estaĵo

bongustaĵo

belaĵo

malnovaĵo

sendaĵo

 


 

ser

algo rico

algo bello

algo antiguo

algo para mandar

 

¿Puedes traducir esto?

Post la tagmanĝo estas dancokurso en la gimnastikejo.

Jana, Ferenc kaj vi decidas kune iri tien.


 

Después de la comida hay un curso de baile en la sala de ejercicios.

Jana, Ferenc y tú decidís ir allí juntos.

Ferenc demandas al Jana: "Ĉu vi jam partoprenis dancokurson?"

Jana respondas: "Jes, antaŭ tri jaroj. Sed mi certe ĉion jam forgesis."


 

Ferenc pregunta a Jana: "¿Has participado ya en un curso de baile?"

Jana contesta: "Sí, hace tres años. Pero seguramente ya lo he olvidado todo."

 

Comenta a Jana que tú hiciste un curso de baile hace cinco años.


 

"Antaŭ kvin jaroj mi jam partoprenis dancokurson."

Jana demandas: "Kaj ĉu vi ankoraŭ scias ion?"

¿Qué pregunta?


 

Jana pregunta: "¿Y recuerdas algo todavía?"

Contesta que eso esperas.


 

"Mi esperas tion."

Ferenc diras: "Ankaŭ mi jam partoprenis kurson, antaŭ nur unu jaro.

Sed nenion plu mi scias nun."


 

Ferenc dice: Yo ya participé en un curso hace solo un año. Pero ahora no recuerdo nada de nada.

¿Qué te llama la atención si comparas las palabras siguientes?

kio

tio

ĉio

io

nenio

qué

eso

todo

algo

nada

 


 

Todos contienen el "–io".

La lista completa de los "tabelvortoj" (kio, tio, ĉio …) la encontrarás al final de este libro.

Pero volvamos al cursillo.

Ferenc kaj Jana dancas kune.

"Ho!" diras Ferenc. "Vi tre bone dancas!"

"Dankon!" respondas Jana. "Sed ankaŭ vi estas bona dancisto!"

¿Puedes traducir este pequeño diálogo?


 

Ferenc y Jana bailan juntos.

"¡Ho!" dice Ferenc. "¡Tú bailas muy bien!"

"¡Gracias!" dice Jana. "¡Pero tú también eres un buen bailarín!"

Y otra vez podemos contemplar algo interesante: el sufijo "–isto".

 

 à Morfología:

  El sufijo "–ist-" indica que una persona tiene una cosa como profesión o pasatiempo.

 

Ejemplos:

esperanto

esperantisto

piano

pianisto

instrui

instruisto

kuiri

kuiristo

 

¡Traduku bonvolu!

muzikisto

sportisto

kantisto

bakisto

oraĵisto

 


músico

deportista

cantante

panadero

orfebre

 

 

Es muy parecido al "-ero" en español, pero sin excepciones.

¿Cómo traducirías "futbalistino"?


 

Eso es: "una mujer que juega a fútbol".

¡Volvamos a la pista!

Ferenc ridas. "Dankon pro la komplimento. Post la kurso antaŭ unu jaro mi fakte ne

plu dancas.""Domaĝe!" diras Jana. "Mi tre ŝatas danci. Sed mi ne konas knabon

en Pilsen, kiu ankaŭ ŝatas danci."

"Ĉu vere? Eble la knaboj nur atendas, ke la inoj demandu!"

Antes de traducir algunas palabras:

 fakte – de hecho, domaĝe – lástima, knabo – chico


 

Ferenc ríe. "Gracias por la cortesía. Después del curso de hace un año de hecho ya no

había vuelto a bailar." - "Lástima" dice Jana. "Me gusta mucho bailar. Pero no conozco ni

un chico en Pilsen a quien le guste también."

"¿Verdad? A lo mejor los chicos sólo esperan a que las chicas pregunten."

Pregunta ahora a Ferenc si él también es un chico así, como si fueras Jana.


 

"Ĉu ankaŭ vi estas tia knabo?"

"Bedaŭrinde jes." Li respondas.


 

"Lamentablemente sí." Contesta él.

Y otrovez hemos llegado al final de la lección! Muy bien, pues todos los

que han llegado ya pueden ir a un congreso!

Resumen « 9 «

  Frases Nuevas« 9 «

Mi deziras naĝi. Mi ŝatas naĝi.

Li demandas, kion ni deziras.

Mi volas sendi poŝtkarton al mia frato.

La manĝaĵo hieraŭ estis bona.

La matenmanĝo estas je la deka horo.

Ĉu vi jam paroprenis dancokurson?

Ĉu vi ankoraŭ ion scias?

Mi jam ĉion forgesis. Mi nenion plu scias nun.

Vi estas bona dancistino. – Vi dancas tre bone.

Domaĝe!

Bedaurinde!

 

  Gramática« 9 «

1) Hemos conocido tres sufijos nuevos y la negación como afijo.

-in- femenino

frato

hermano

fratino

hermana

 

-- cosa especifica

manĝi

comer

manĝo

comida, plato

 

-ist- profesión, hobby

danci

bailar

dancisto

bailador

 

"ne-" también puede servir como afijo:

vegetarano

nevegetarano.

 

 2) Todas las palabras kio, tio, ĉio, io, nenio, - y otros más - encuentras al final de este libro.

3) Para expresar un momento concreto se utiliza la palabra "je".

Ejemplos:

Je la kioma horo ….?

¿A qué hora …?

Ni vespermanĝis je la sesa horo.

Cenamos a las seis.

Je la fino ni aplaudis.

Nosotros aplaudimos al final.

 

  Palabras nuevas « 9 «

aĉeti

comprar

knabo

chico

o

komplimento

cortesía

bedaurinde

lamentablemente

kurso

curso

bildo

imagen

marmelado

mermelada

butero

mantequilla

mateno

mañana

ĉio

todo (cosas)

nenio

nada (cosa)

danci

bailar

ne plu

no más

decidi

decidir

partopreni

participar

deziri

desear

patro

padre

domaĝe

lástima

post

después

eble

posiblemente

poŝtkarto

postal

fakte

de hecho

saŭco

salsa

forgesi

olvidar

sendi

mandar

frato

hermano

spinaco

espinacas

germana

alemana

tago

día

hireau

ayer

tia

este, a (adj.)

hodiaŭ

hoy

tipa

típico, a

ina

femenina

terpomo

patatas

io

algo (cosa)

vegetarano

vegetariano

jaro

año

 

 

je

tiempo: a las…

 

 

juro

derecho

 

 

 

Y ahora pasamos a la LECIONO 10.